Tosya Edebiyatından ‘HELESA’
Tosya Helesa Geleneği
Hepimizin bildiği gibi her yörenin kendine özgü gelenek ve görenekleri vardır. Bütün bunlar uzun yıllar sonunda oluşmuşlardır. Bu adetler bir yöreyi tanımada bizlere sunulmuş ipuçlarıdır. Tosya düğünleri ve helesa geleneği de bu adetlerin bir bölümüdür. Bu bölümün enteresan olan kısmı ise helesadır. Tosya düğünlerinin olmazsa olmazları çiftetelli ve helesalardır.
Tosya düğünlerinde erkek kınasında damat ortaya bir sandalye üzerine oturtulur. Damadın arkadaşları çevresinde bir çember oluşturur ve Helesa sözleri eşliğinde çevresinde yavaş yavaş dönerler. Aralarda sözler yerini oyun ritmine bırakır ve damadın kulağına yaklaşarak yüksek sesle bağırılır. Bu esnada sadıç damadın kulaklarını elleri ile kapatır. Helesa sözleri devamında damat 3 kez hava kaldırılarak Helesa tamamlanmış olur.
Tosya düğünlerinde salı gecesi gelin ve damat evlerinin bayanları arasında düğün eğlenceleri yapılır. Gelenler topluca Tosya çiftetellisi eşliğinde eğlenirler. Çarşamba günü gelinin eline kına yakılır. Kınadan sonra peştamal adi verilen bir çeşit örtü örtülerek ortaya gerilir. Bu sırada bayan hocalar tömbek denen musiki aleti eşliğinde ilahi söylerler.
Tosya Helesa Sözleri
Tosya düğünlerinde geleneksel olarak yaşatılmaya devam eden Helesa’nın sözlerini aşağıda bulabilirsiniz.
Bismillahi başlıyalı
Biz bu işi işliyeli
Usanmadan boşluyalı
Helesa helesa Helemolayısa
Bi gözel olsa
Goynuna girse
Girse girse
İstanbul’un minaresi
Helesa helesa
Ezan okur imamesi
(Helesa)
Annesinin bi tanesi
Helesa helesa Helemolayisa
Bi güzel olsa
Goynuna girse
Girse girse
İstanbul’dan gelü gayık
Kimi zeroş kimi ayuk
Oğlan gıza olmuş aşık
Helesa helesa
Helemolayısa
Bi güzel olsa
Goynuna girse
Girse girse
İstanbul’da bi guyu va
İçinde datlı suyu va
Her gözelin bi huyu va
Helesa helesa
Helemolayisa
Bi güzel olsa
Goynuna girse
Girse girse
Aşurma gızım aşurma
Aşı başından daşurma
Gaveyi hafif bişirme
Helesa helesa Helemolayisa
Bi güzel olsa
Goynuna girse
Girse girse
İstanbul’un bayırına
Helesa helesa
Gadı goymuş çayırına
Helesa helesa
Anan baban hayırına
Helesa helesa
Helemolayisa
Bi güzel olsa
Goynuna girse
Girse girse
Bizim yaylalar otlu olu
Südü gaymağı datlı olu
Bizde gizla giymetli olu
Sevdiğim bi ay
Sevecek sohbet seni
Düğünü ahret bizimdü
Düğünü ahret bizim
Giyonun giydigü atlas
Atlasa iğneler batmaz
Giyo kimseden gorkmaz
Sevdiğim bi ay
Sevecek sohbet seni
Düğünü ahret bizimdü
Düğünü ahret bizim
Babamin öküzü besdü
Birisi birine esdü
Gız anasının emeği boşdu
Sevdigim bi ay
Sevecek sohbet seni
Düğünü ahret bizimdü
Düğünü ahret bizim
Bag budarım bag budarim
İçinde keklik güderim
Gız seni alu giderim
Sevdiğim bi ay
Sevecek sohbet seni
Düğünü ahret bizimdü
Düğünü ahret bizim
Bizim yaylalar oluklu
Akar balıklı balıklı
Ak göğü çapraz ilikli
Sevdiğim bi ay
Sevecek sohbet seni
Düğünü ahret bizimdü
Düğünü ahret bizim.
Yöresi : Tosya
Notaya Alan : Erol SEVDİ
